Miło mi powitać Was w ten poniedziałkowy poranek!:) Trudno się zmotywować do pracy, gdy deszcz smutno bębni o blaszany parapet, a świat zdaje się zapadać w sen jesienno-zimowy. Choć bardzo chciałabym wierzyć, że to, co się dzieje teraz w Polsce to tylko straszny sen, z którego przyjdzie nam zbudzić się wiosną…

Ale obiecałyśmy! Słowo się rzekło, kobyłka u płotu!

Niniejszy wpis to inauguracja cyklu poświęconego prawu spadkowemu. Jak zapowiedziałam w poprzednim artykule, chciałybyśmy, żeby ten blog zawierał treści nie tylko dla przedsiębiorców, ale także omawiał zagadnienia bliskie wspominanemu Kowalskiemu i Nowakowi:)

Trzeba się zgodzić, że o ile są gałęzie prawa, z którymi przeciętny człowiek nie będzie miał styczności nigdy, to prawo spadkowe jest akurat taką dziedziną, z którą każdy z nas wcześniej czy później będzie się  musiał zmierzyć.

Chciałabym, żeby ten cykl przybliżył Wam przede wszystkim obowiązki, które ciążą na spadkobiercach po śmierci osoby najbliższej, będącej jednocześnie spadkodawcą. Dziś jednak, tytułem wstępu, omówimy rodzaje dziedziczenia.

Dziedziczenie testamentowe

Każdy z nas (o ile posiada pełną zdolność do czynności prawnych) może rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci właśnie poprzez testament. Wyróżniamy kilka rodzajów testamentu:

Testamenty zwykłe

  • Testament holograficzny – sporządzony w formie pisemnej (w całości ręcznym pismem), podpisany i opatrzony datą (testament holograficzny);
  • Testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego;
  • Testament allograficzny – jest to oświadczenie w obecności dwóch świadków złożone ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownica urzędu stanu cywilnego spisane w protokole z podaniem daty sporządzenia. Testament ten powinien być podpisany przez spadkodawcę, osobę wobec która wola została oświadczona, oraz przez świadków;

Testamenty szczególne

  • Testament ustny – sporządzony w obecności trzech świadków, jeśli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub gdy wskutek szczególnych okoliczności nie można zachować formy zwykłej testamentu. Treść takiego testamentu powinna być stwierdzona, w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. Stwierdzenie może nastąpić także w terminie 6 miesięcy od chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem
  • Testament podróżny na statku morskim lub powietrznym
  • Testament wojskowy

Testament szczególny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego.

Co istotne, świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być:

  1. Osoba, które nie ma zdolności do czynności prawnych (np. ubezwłasnowolniona, niepełnoletnia);
  2. Osoba niewidoma, głucha, niema;
  3. Osoba nie potrafiąca czytać i pisać;
  4. Osoba, która nie włada językiem, w którym sporządzono testament;
  5. Skazani prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania;
  6. Osoba, dla której w testamencie przewidziano jakąkolwiek korzyść, a także jej małżonek, krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia.

Dziedziczenie ustawowe

Jeśli spadkodawca nie pozostawi po sobie testamentu, wtedy o zasadach dziedziczenia decydują przepisy kodeksu cywilnego, tj. art. 931 i nast.

I tak, w pierwszej kolejności, do dziedziczenia powołane są dzieci spadkodawcy oraz małżonek – dziedziczą oni w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼.

Jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku, to jego udział przypada jego dzieciom w częściach równych (a więc wnukom w stosunku do spadkodawcy).

W przypadku braku zstępnych – dzieci – do spadku powołani są: małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Gdy rodzice już nie żyją – wtedy dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy (lub jego zstępni, jeśli rodzeństwo nie dożyło chwili otwarcia spadku).

Przyjęcie lub odrzucenie spadku

Po śmierci spadkobiercy ustawodawca przewidział 6-miesięczny termin na złożenie przez spadkobierców oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Możemy tego dokonać zarówno przed sądem, jak i notariuszem.

Pamiętajmy jednak, żeby w przypadku odrzucenia spadku, jeśli mamy dzieci, wystąpić do właściwego sądu rejonowego z wnioskiem o wyrażenie przez sąd zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci, bo to one dziedziczą w dalszej kolejności.

Jest jeszcze trzecia możliwość – mianowicie możemy złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Tej instytucji poświecimy osobny wpis, jednak chciałabym pokrótce wspomnieć, że dzięki temu możemy ograniczyć odpowiedzialność za długi spadkowe do wysokości wartości czynnej spadku. Innymi słowy – jeśli nie ma długów – dziedziczymy spadek w całości, nie odpowiadamy za długi. Jeśli są długi, to wtedy zobowiązani jesteśmy je pokryć, ale nigdy ponad wartość tego co dziedziczymy. W najgorszym więc wypadku wychodzimy na tzw. „zero”, choć za długi spadkowe odpowiadamy już w chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) całym swoim majątkiem… (ale o tym w kolejnym wpisie).

W przypadku braku złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy, przyjmuje się, że spadkobiercy przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

 

To byłoby na tyle, jeśli chodzi o dzisiejszy wpis. Mam nadzieję, że dotrwaliście do końca, że był dla was czytelny i zrozumiały?:) Jeśli macie jakieś pytania lub wątpliwości – pozostajemy do Waszej dyspozycji – zostawcie komentarz pod wpisem lub skontaktujcie się z nami mailowo: biuro@kancelaria-kaminska.pl.